Ga naar inhoud

🔐 Hoofdstuk 14: Bestandsrechten & Permissiebeheer

In dit hoofdstuk leer je hoe je bestandsrechten, eigenaarschap en permissies beheert op Linux-systemen. Dit is essentieel om de veiligheid van bestanden, processen en gebruikers te garanderen. We behandelen de belangrijkste tools, voorbeeldoutput, sterke en zwakke punten, en natuurlijk installatie- en gebruikscommando’s.

🔹 chmod

chmod (change mode) wijzigt de toegangsrechten van bestanden en mappen.

📥 Installatie / Update / Verwijderen

# Onderdeel van coreutils (standaard aanwezig)
sudo apt install coreutils

# Updaten
sudo apt update && sudo apt upgrade coreutils

# Verwijderen (niet aanbevolen)
sudo apt remove coreutils

# Controleer of geïnstalleerd
which chmod
chmod --version

▶️ Gebruik

# Lees- en schrijfpermissie voor eigenaar toevoegen
chmod u+rw bestand.txt

# Iedereen uitvoerrechten geven
chmod a+x script.sh

# Permissies instellen met octale notatie (rw-r--r--)
chmod 644 bestand.txt

📊 Voorbeeldoutput

ls -l bestand.txt
-rw-r--r-- 1 user user 1234 Aug 22 12:00 bestand.txt

Uitleg

  • r = read, w = write, x = execute
  • u = user (eigenaar), g = group, o = others
  • Octaal 644 = eigenaar rw-, groep r--, anderen r--

Sterke punten

  • Flexibel en krachtig.
  • Ondersteunt symbolische én numerieke notatie.

Zwakke punten

  • Kan verwarrend zijn voor beginners.
  • Onbedoeld verkeerde permissies instellen kan beveiligingslekken veroorzaken.

🔹 chown

chown (change owner) verandert de eigenaar en groep van bestanden of mappen.

📥 Installatie / Update / Verwijderen

sudo apt install coreutils
sudo apt update && sudo apt upgrade coreutils
sudo apt remove coreutils
which chown
chown --version

▶️ Gebruik

# Wijzig eigenaar naar gebruiker 'alice'
sudo chown alice bestand.txt

# Wijzig eigenaar en groep tegelijk
sudo chown bob:developers project/

📊 Voorbeeldoutput

ls -l bestand.txt
-rw-r--r-- 1 alice developers 2048 Aug 22 12:05 bestand.txt

Uitleg

  • alice = nieuwe eigenaar.
  • developers = nieuwe groep.
  • Alleen root kan eigenaar wijzigen.

Sterke punten

  • Essentieel voor het beheren van bestanden in multi-user systemen.
  • Kan ook recursief toegepast worden (chown -R).

Zwakke punten

  • Onjuist gebruik kan leiden tot toegangsfouten.

🔹 ls -l (permissies bekijken)

Met ls -l zie je direct welke rechten en eigenaarschap bestanden hebben.

▶️ Gebruik

ls -l

📊 Voorbeeldoutput

-rwxr-xr-- 1 root admin 4096 Aug 22 11:30 script.sh

Uitleg

  • -rwxr-xr--: bestand met permissies:
  • eigenaar (root): rwx
  • groep (admin): r-x
  • anderen: r--

Sterke punten

  • Altijd beschikbaar.
  • Snel overzicht.

Zwakke punten

  • Alleen weergave, geen beheer.

🔹 umask

Met umask bepaal je de standaard permissies van nieuwe bestanden en mappen.

▶️ Gebruik

umask
umask 022

📊 Voorbeeldoutput

0022

Uitleg

  • 022 betekent: nieuwe bestanden krijgen standaard 644, mappen 755.

Sterke punten

  • Voorkomt dat nieuwe bestanden onnodig brede rechten krijgen.

Zwakke punten

  • Minder bekend, vaak vergeten.