Ga naar inhoud

⚙️ Installatieproces van Ubuntu Server

De voorbereidingen zijn afgerond: je hebt een ISO-bestand, een USB-stick of een virtuele omgeving klaarstaan.
Nu begint het eigenlijke installatieproces van Ubuntu Server.

Of je nu installeert op fysieke hardware, een virtuele machine, of via een hostingprovider (VPS) → de stappen zijn grotendeels vergelijkbaar.

🔎 Overzicht installatie

  1. Opstarten vanaf ISO/USB of via de virtuele console
  2. Taal & toetsenbordindeling kiezen
  3. Netwerkconfiguratie instellen
  4. Opslag/partities selecteren of aanpassen
  5. Gebruiker & wachtwoord aanmaken (of SSH-sleutel toevoegen)
  6. Optioneel: extra pakketten of diensten installeren
  7. Installatie afronden en herstarten

➡️ In de volgende secties lopen we deze stappen één voor één door met screenshots, tips en best practices.

⚙️ Installatieproces van Ubuntu Server

Nu de installatiemedia klaarstaat, kunnen we starten met de installatie.
Kies hieronder jouw situatie:

Start de installatie vanaf een USB-stick op een fysieke computer of server.

Stappen: 1. Plaats de USB-stick in de machine. 2. Herstart de computer en druk op de toets om in het BIOS/UEFI te komen
(meestal DEL, F2, F10 of ESC afhankelijk van fabrikant). 3. Ga naar het Boot menu en zet de USB-stick als eerste boot device. 4. Sla de wijzigingen op en start opnieuw op.

📋 Voorbeeld BIOS/UEFI boot order 

Boot Priority:
1. USB Drive (Kingston DataTraveler 3.0)
2. HDD/SSD (Samsung 860 EVO)
3. Network Boot (PXE)
In dit voorbeeld start de machine altijd vanaf de USB-stick als die aanwezig is.

Na de herstart wordt er vanaf de USB-ISO geboot en zie je:

📋 Voorbeeld GRUB menu na booten vanaf USB 
GNU GRUB version 2.06

* Try or Install Ubuntu Server
  Ubuntu Server (safe graphics)
  OEM install (for manufacturers)
  Boot from next volume
  UEFI Firmware Settings

Hier kies je meestal "Try or Install Ubuntu Server".

Vervolgens verschijnt de eerste installer-prompt:

📋 Start van de Ubuntu installer 
Welcome to Ubuntu Server 22.04 LTS

Please select your language:
[ English ▼ ]

Installeer Ubuntu Server binnen een virtuele machine zoals VirtualBox, VMware of Proxmox.

Aanbevolen instellingen: - 2 GB RAM (meer bij zware workloads) - 20 GB opslagruimte (dynamisch of vast) - Netwerk: NAT of Bridged

📋 Voorbeeld instellingen in VirtualBox
  • Naam: Ubuntu-Server
  • Type: Linux (Ubuntu 64-bit)
  • Geheugen: 2048 MB
  • Schijf: 20 GB (VDI, dynamisch)
  • ISO gekoppeld als CD/DVD

💡 VNC gebruiken

Naast de ingebouwde console van VirtualBox kun je ook VNC (Virtual Network Computing) inschakelen:
- Ga naar Beeldscherm → Externe weergave
- Schakel Server ingeschakeld in
- Stel een poort in (bijv. 5901)
- Maak verbinding via een VNC-client (vncviewer, Remmina, etc.)

Dit is handig als je de VM op een remote server draait en toch een grafische console nodig hebt.

Bij een hostingprovider of cloud-VPS verloopt de installatie meestal via het beheerportaal.

Wat je vaak kunt doen: - ✅ Direct Ubuntu 22.04 LTS selecteren
- 🎛️ Virtuele console gebruiken voor setup of troubleshooting
- 🔑 SSH-sleutel toevoegen

📋 Voorbeeld bij DigitalOcean / Hetzner
  • Selecteer Ubuntu 22.04 LTS als image
  • Voeg direct een SSH key toe
  • Kies resources (CPU/RAM)
  • Klik Create Droplet / VM

📝 Stap 1 – Taal kiezen

De allereerste stap van de Ubuntu Server installatie is het selecteren van de taal.
Dit bepaalt in welke taal de installer en het systeem weergegeven worden.

📋 Voorbeeld output: taalkeuze 
┌─────────────────────────────────────┐
│  Welcome to Ubuntu Server 22.04 LTS │
└─────────────────────────────────────┘

Choose language:

 English
 Deutsch
 Español
 Français
 Nederlands
 Italiano
 ...

Gebruik de pijltjestoetsen om door de lijst te navigeren en druk op Enter om te bevestigen.
Na de keuze ga je automatisch door naar Stap 2: toetsenbordindeling.

⌨️ Stap 2 – Toetsenbordindeling kiezen

Na het kiezen van de taal wordt gevraagd om een toetsenbordindeling.
Standaard staat dit vaak op English (US), maar je kunt dit aanpassen naar bijvoorbeeld Nederlands.

⌨️ Voorbeeld output: toetsenbord 
Configure keyboard:

 Layout: [ English (US)  ▼ ]

 [ Detect keyboard layout ]
 [ Done ]
  • ✅ Kies je gewenste indeling.
  • ❓ Gebruik Detect keyboard layout als je niet zeker weet welke indeling je hebt.
  • ✔️ Bevestig met Done om door te gaan.

Daarna ga je door naar Stap 3: Netwerkconfiguratie.

🌐 Stap 3 – Netwerkconfiguratie

In deze stap configureer je de netwerkverbinding.
Standaard probeert Ubuntu automatisch via DHCP een verbinding tot stand te brengen.

🌐 Voorbeeld output: netwerkconfiguratie 
Network connections:

enp0s3  :  DHCP  (10.0.2.15/24)  [✔ Connected]
enp0s8  :  Manual
lo      :  Loopback

[ Edit enp0s3 ]   [ Add VLAN ]   [ Done ]
  • ✅ Als je netwerk automatisch werkt (bijv. via DHCP), hoef je niets te wijzigen.
  • 🛠️ Wil je een statisch IP-adres instellen? Kies Edit.
  • 🌐 Voor netwerken met VLAN’s kun je een VLAN-interface toevoegen met Add VLAN.

🔧 Interface bewerken (statisch IP instellen)

Voorbeeld output: Edit enp0s3 
Edit enp0s3:

IPv4 Method: [ Manual ▼ ]
Address:     192.168.1.100
Netmask:     255.255.255.0
Gateway:     192.168.1.1
Name servers: 1.1.1.1, 8.8.8.8

[ Save ]   [ Cancel ]

📥 Voorbeeld input (statisch IP): - Address: 192.168.1.100
- Netmask: 255.255.255.0
- Gateway: 192.168.1.1
- DNS: 1.1.1.1, 8.8.8.8

🏷️ VLAN toevoegen

Voorbeeld output: Add VLAN 
Add VLAN:

Parent interface: enp0s3
VLAN ID:          100
IPv4 Method:      [ DHCP ▼ ]

[ Save ]   [ Cancel ]

📥 Voorbeeld input (VLAN): - Parent interface: enp0s3
- VLAN ID: 100
- IPv4 Method: DHCP of Manual (afhankelijk van je netwerk)

Na het configureren druk je op Done om door te gaan naar Stap 4: Proxy-instellingen.

🌍 Stap 4 – Proxy instellen (optioneel)

Als je server achter een proxyserver staat, kun je hier de proxy-URL instellen.
Dit is meestal niet nodig, tenzij je organisatie dit vereist.

🌍 Voorbeeld output: proxy-instellingen 
Configure proxy:

If this system requires a proxy to connect to the internet,
enter the proxy information here. Otherwise, leave blank.

HTTP proxy:  ______________________________________

Example: http://proxy.example.com:3128
         http://user:pass@proxy.example.com:8080

[ Continue ]
  • 🔑 Laat dit veld leeg als je geen proxy gebruikt.
  • 🏢 Vul dit alleen in als je netwerkbeheerder dit vereist.
  • ✔️ Bevestig met Continue om door te gaan naar de mirror-selectie.

🪞 Stap 5 – Mirror selecteren

Ubuntu gebruikt een apt-mirror om pakketten te downloaden tijdens en na de installatie.
Standaard wordt automatisch de dichtstbijzijnde mirror gekozen, maar dit kun je aanpassen.

🪞 Voorbeeld output: mirror selectie 
Configure Ubuntu archive mirror:

Mirror address: http://archive.ubuntu.com/ubuntu

[ Back ]   [ Done ]

🔧 Mirror aanpassen

Soms wil je een lokale mirror of een snellere server gebruiken (bijv. bij datacenters of bedrijfsnetwerken).
In dat geval kies je een alternatief adres.

Voorbeeld input: alternatieve mirror 
Mirror address: http://nl.archive.ubuntu.com/ubuntu
  • ✅ Standaard: http://archive.ubuntu.com/ubuntu
  • 🇳🇱 Voor Nederland: http://nl.archive.ubuntu.com/ubuntu
  • 🌐 Andere opties: kijk op Ubuntu Mirror List

Tip

Als je een VPS of cloudprovider gebruikt, wordt vaak al automatisch de snelste mirror gekozen.
In dat geval kun je gewoon op Done drukken.

💾 Stap 6 – Schijf- en partitiebeheer

In deze stap bepaal je hoe de schijf(en) worden ingericht.
Je kunt kiezen voor een automatische indeling (Guided) of een handmatige indeling (Manual).

⚡ Guided – Automatische installatie

Dit is de snelste en veiligste keuze als je geen complexe setup nodig hebt.
Ubuntu maakt dan automatisch partities aan (root, swap en EFI indien nodig).

💻 Voorbeeld output: Guided Storage 
Guided Storage Configuration

[ ] Use entire disk
[ ] Use entire disk and set up LVM
[ ] Use entire disk and set up encrypted LVM
[ ] Manual

Disk: VBOX HARDDISK - 21.5G

📥 Voorbeeld input (simpele guided setup): - Selecteer: Use entire disk - Disk: VBOX HARDDISK - 21.5G - [Done]

🛠️ Manual – Handmatige installatie

Handig als je meer controle wilt (bijvoorbeeld meerdere schijven, RAID, of gescheiden /home).

📑 Voorbeeld output: Manual partitioning 
Partition disks (Manual):

Disks:
VBOX HARDDISK, 21.5G

[ Create new partition table ]
[ Add partition ]

Free space: 21.5G

📥 Voorbeeld input (basis-indeling): - /boot/efi → 512 MB, type: EFI System Partition
- / (root) → 15 GB, type: ext4, mountpoint /
- swap → 2 GB, type: swap
- /home → resterende ruimte, type: ext4, mountpoint /home

Let op

  • Bij Guided (Use entire disk) wordt de hele schijf gewist.
  • Kies Manual als je al data op de schijf hebt die je niet wilt verliezen.
  • Voor servers is het vaak handig om /home en /var apart te houden voor meer stabiliteit.

👤 Stap 7 – Gebruikers & SSH-sleutels

Na de schijfindeling maak je een beheerder-gebruiker aan.
Deze gebruiker krijgt sudo-rechten en wordt standaard gebruikt om in te loggen.

📝 Gebruiker aanmaken

👤 Voorbeeld output: User setup 
Profile setup:

Your name:        [                ]
Your server's name: [ ubuntu-server  ]
Pick a username:  [                ]
Choose a password: [ ********       ]
Confirm password:  [ ********       ]

[ Back ]   [ Done ]

📥 Voorbeeld input: - Your name: Admin User
- Your server's name: ubuntu-srv01
- Pick a username: admin
- Password: ********

🔑 SSH-sleutels toevoegen

Om veilig op afstand in te loggen, kun je direct je SSH public key toevoegen.
Dit is aanbevolen boven inloggen met alleen een wachtwoord.

🔑 Voorbeeld output: SSH setup 
SSH Setup:

Import SSH identity:
[ ] Import from GitHub
[ ] Import from Launchpad
[ ] Provide SSH key
[ ] Skip for now

📥 Voorbeeld input (Provide SSH key): 

ssh-ed25519 AAAAC3NzaC1lZDI1NTE5AAAAIJ3lX1j... user@laptop

🔐 Stap 8 – OpenSSH installeren

Om je server op afstand te beheren, kun je tijdens de installatie meteen de OpenSSH-server installeren.
Dit maakt het mogelijk om via ssh in te loggen, zonder dat je fysieke toegang of een console nodig hebt.

📦 Installatieprompt

🔐 Voorbeeld output: OpenSSH setup 
Install OpenSSH server:

[ ] Install OpenSSH server

📥 Voorbeeld input: - Zet een vinkje bij: [✔] Install OpenSSH server
- [Done]

🖥️ Resultaat na installatie

Als je deze optie kiest, wordt de OpenSSH-server geïnstalleerd en draait deze meteen na de eerste boot.

📡 Voorbeeld output na installatie 
The OpenSSH server will be installed and enabled at boot.
You will be able to connect using:

ssh admin@192.168.1.50

Let op

  • Als je geen OpenSSH installeert, kun je de server alleen via de lokale console gebruiken.
  • Het is bijna altijd handig om dit direct te installeren, vooral bij VPS- of cloudservers.

📦 Stap 9 – Extra software & Snaps

In deze stap kun je optionele software selecteren die Ubuntu direct tijdens de installatie kan meenemen.
Standaard hoef je hier niets te kiezen – vaak is het beter om extra software pas ná de installatie te installeren met apt of snap.

📋 Installatieprompt

📦 Voorbeeld output: Snaps en software 
Featured Server Snaps:

[ ] docker
[ ] etcd
[ ] google-cloud-cli
[ ] microk8s
[ ] prometheus
[ ] (and more…)

Use SPACE to select, ENTER to continue.

📥 Voorbeeld input: - Meestal laat je alles leeg (dus geen vinkjes) en ga je verder met [Done].
- Als je wél al weet dat je bijv. Docker of MicroK8s wilt, kun je die hier selecteren.

🖥️ Resultaat na installatie

✅ Voorbeeld output na installatie 
Selected snaps will be downloaded and installed…
This may take a few minutes depending on your internet connection.
  • Geselecteerde Snaps worden tijdens de installatie direct geïnstalleerd.

  • Niet geselecteerd? → Je kunt ze altijd later installeren met: 

    sudo snap install <pakketnaam>

Tip

Voor een minimale en stabiele server is het meestal slimmer om dit scherm over te slaan.
Installeer later zelf de pakketten die je echt nodig hebt.
Zo houd je meer controle over versies en afhankelijkheden.

🔄 Stap 10 – Installatie afronden & Reboot

Na het selecteren van de gewenste software en services, toont de installer een bevestiging dat de installatie voltooid is.
Je krijgt de optie om direct opnieuw op te starten.

📦 Installatie voltooid

📋 Voorbeeld output: Installatie voltooid 
Installation complete!
Remove the installation medium, then press ENTER to reboot.

🖱️ Actie

  • Verwijder de USB-stick of ontkoppel de ISO in je VM/VPS.
  • Kies vervolgens: Reboot Now.

🖥️ Stap 11 – Eerste boot & systeemsetup

Na de herstart start Ubuntu vanaf de harde schijf.
Tijdens dit proces worden alle resterende pakketten en snaps die tijdens de installatie zijn geselecteerd geïnstalleerd en geconfigureerd.

✅ Normale eerste boot

📦 Voorbeeld output: eerste boot 
[  OK  ] Started Update UTMP about System Runlevel Changes.
[  OK  ] Started Apply Kernel Variables.
         Starting Snap daemon...
         Starting LSB: automatic crash report generation...
         Starting Daily apt download activities...
         Starting Daily apt upgrade and clean activities...

Snaps en services die tijdens de installatie zijn gekozen worden nu nog geïnstalleerd:

📦 Voorbeeld output: snap installaties 
Installing snap "core20"...
Installing snap "snapd"...
Installing snap "lxd"...

🔑 Login prompt

Na enkele minuten verschijnt de login prompt:

🖥️ Voorbeeld output: login scherm 
Ubuntu 22.04.3 LTS ubuntu-server tty1

ubuntu-server login:

👉 Log hier in met de gebruiker die je tijdens de installatie hebt aangemaakt.
Beheerderstaken voer je uit met sudo.

⚠️ Mogelijke fout: Reboot Now error (vooral bij VM’s)

Soms blijft het systeem hangen na Reboot Now, vooral in VirtualBox of QEMU.
Je ziet dan een foutscherm:

❌ Voorbeeld output: Reboot Now error 
Please remove the installation medium, then press ENTER:
end kernel panic - not syncing: Attempted to kill init!

📥 Oplossing: - Controleer of de ISO/USB is verwijderd.
- Sluit de VM af en start opnieuw zonder installatie-medium.
- Daarna zal Ubuntu normaal opstarten.